در نظرسنجی هفته پیش سایت اینترنتی شبکه خبر درباره شیوه مواجهه با تحریم های وضع شده علیه جمهوری اسلامی، بیشتر پاسخ دهندگان از میان سه گزینه موجود، به "چشم پوشی از غنی سازی در برابر لغو تدریجی تحریم‌ها" رای داندند. اما هنگامی که پاسخ مثبت به این گزینه به ۶۳ درصد رسید، نتایج آن از روی سایت حذف شد و توضیحاتی عجولانه درباره آن داده شد و نهایتا این سایت اعلام کرد که نتایج اعلام شده "به هیچ وجه نمی‌تواند نظر و دیدگاه کل جامعه یا حتی بخش اعظمی از جمعیت انقلابی ایران را منعکس سازد".
اما این اتفاق حکایت از حقیقتی دارد که بسیاری از مقامات جمهوری اسلامی می‌خواهند چشم بر آن ببندند. سال‌هاست مقامات حکومتی در ایران یک صدا ادعا می‌کنند که مردم ایران همه از پروژه هسته ای ایران و غنی سازی اورانیوم دفاع می‌کنند و آنرا هم وزن با ملی شدن نفت می‌دانند. درباره این مساله هرگز به مردم و صاحب نظران مستقل اجازه بحث، نقد و نظرسنجی داده نشده است. بسیاری از منتقدان سیاست های هسته ای جمهوری اسلامی بر این باورند که اگر چه داشتن انرژی هسته ای و به تبع آن غنی سازی اورانیوم حق ایرانیان است، اما با توجه به هزینه ها، فشارها و تبعات مختلفی که این مساله برای مردم ایجاد کرده است، پافشاری و اصرار بر غنی سازی به هیچ عنوان در راستای منافع ملی و تامین رفاه مردم نیست. اما براستی نظر مردم درباره ادامه غنی سازی چیست؟ آیا عدد ۶۳ درصد دروغ است؟
شش ماه قبل نتایج یک نظرسنجی توسط موسسه نظرسنجی گالوپ منتشر شد که در آن درباره پروژه هسته ای از ایرانیان سوال شده بود. بررسی نتایج آن نظرسنجی میتواند تاحدی پرده از چرایی نتیجه ۶۳ درصدی شبکه خبر بردارد و نشان دهد که آیا نتیجه این نظرسنجی آن گونه که سایت مذکور پس از چند ساعت ادعا کرد، واقعا بی اعتبار است یا که نسبتی با حقیقت دارد؟
در نظرسنجی موسسه گالوپ که با روش‌های استاندارد آماری انجام شده است، پاسخ دهندگان ایرانی از طریق تماس تلفنی سوالاتی را پاسخ داده اند. یکی از سوالات این بوده که "آیا شما با توسعه پروژه غیرنظامی هسته ای ایران موافق هستید؟". پاسخ دهندگان می‌توانستند سه گزاره "موافقم"، "مخالفم" و "نظری ندارم/پاسخ نمی‌دهم" را انتخاب کنند. در این نظرسنجی ۵۷ درصد پاسخ دهندگان ایرانی گزاره "موافقم"، ۱۹ درصد گزاره "مخالفم" و ۲۴ درصد گزاره سوم را انتخاب کرده اند.
انتخاب گزینه اول (اعلام موافقت) برای فرد پاسخ دهنده در ایران هزینه ای را در پی ندارد و حتی می‌توان آنرا در رسانه های رسمی هم اعلام کرد و مورد تشویق و تمجید هم قرار گرفت، اما برای اعلام مخالفت با این سوال بسیاری از مردم ایران احتیاط خواهند کرد. کسانی که با این سوال مخالف باشند ولی در عین حال نگران هزینه های غیر قابل پیش بینی بخاطر اعلام مخالفتشان باشند یا اینکه به مرجع نظرسنجی اعتماد نداشته باشند، احتمالا گزینه "نظری ندارم/پاسخ نمی‌دهم" را انتخاب می‌کنند. این تحلیل میتواند توضیح دهد که چرا درصد کسانی‌که گزینه سوم را انتخاب کرده اند از گزینه دوم بیشتر است، درحالی‌که پروژه هسته ای ایران با توجه به تاثیری که بیش از یک دهه بر زندگی مردم داشته است و تبلیغات گسترده ای که درباره آن انجام شده است، مساله ای نیست که درصد زیادی از پاسخ دهندگان (۲۴ درصد) از آن بی خبر بوده باشند و یا درباره آن نظری موافق یا مخالف نداشته باشند.
در نتیجه اگر فرض کنیم تمامی کسانی‌که پاسخ مثبت به این سوال داده اند، هیچ یک از روی ترس و مصلحت سنجی اعلام موافقت نکرده اند و همگی آنها واقعا موافق پروژه هسته ای ایران هستند، این بدین معناست که شش ماه قبل، تنها ۵۷ درصد پاسخ دهندگان موافق پروژه هسته ای بوده اند و حدود ۴۳ درصد با آن موافق نبوده اند.
این نظرسنجی که در حدود دی ماه سال قبل انجام شده است، تاثیر فشار تحریم‌ها بر روی مردم را نیز مورد سوال قرار داده است. در پاسخ به این پرسش که "آیا فکر می‌کنید تحریم‌های آمریکا و کشورهای اروپایی بر روی زندگی و معیشت مردم تاثیر داشته است؟"، ۶۵ درصد از پاسخ دهندگان گفته اند که این تحریم‌ها بر زندگی و مسایل معیشتی مردم تاثیر گذاشته است. همچنین در همان نظرسنجی میزان "احساس نگرانی" روزانه مردم مورد پرسش قرار گرفته است و نتایج نشان داده است که ۵۵ درصد پاسخ دهندگان گفته اند که در روز قبل "حس نگرانی" را تجربه کرده اند، درحالی‌که این احساس در نظرسنجی ۹ ماه قبل از آن، در میان ۳۸ درصد از پاسخ دهندگان وجود داشته که نشانه افزایش ۱۷ درصدی در این مدت کوتاه بوده است.
حال اگر در نظر بیاوریم که از نظرسنجی گالوپ شش ماه گذشته و در این مدت تحریم‌های جدید و مخصوصا تحریم‌های نفتی اروپا نیز اضافه شده و فشارهای اقتصادی و معیشتی بر مردم به مراتب بیشتر گردیده، می‌توان تشخیص داد که موافقت ۶۳ درصدی مردم با "چشم پوشی از غنی سازی" در نظرسنجی اخیر سایت شبکه خبر، خالی از حقیقت نیست و شاید به همین دلیل با دستپاچگی از روی سایت حذف شد.
داشتن انرژی هسته ای و غنی سازی اورانیوم اگر چه حق مردم ایران است، اما مردم می فهمند که حقوق دیگری هم دارند که از اولویت‌های بالاتری برخوردار بوده و در شرایط موجود یا اصلا تحقق نیافته و یا مورد تهدید قرار گرفته اند. یکی از حقوق اولیه انسان‌ها، تامین معیشت و برخورداری از احساس امنیت است، درحالی‌که به‌دلیل تبعاتی که سیاست‌های هسته ای و بی تدبیری در تعاملات بین المللی برای کشورایجاد کرده است، این دو حق اساسی کاملا در خطر قرار گرفته و هر روز وضعیت آنها بدتر می‌شود. بحران اقتصادی و معیشتی، در کنار بحران‌های سیاسی و اجتماعی، مسائلی هستند که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت و وجودشان در جامعه کاملا مشهود بوده و خود را در قالب اعتراضات علنی یا نمادین، مانند تحریم شیر و نان و یا اعلام مخالفت با غنی سازی در نظرسنجی، نشان می‌دهند.
چشم پوشی از غنی سازی اورانیوم و اعلام آن توسط مردم، به هیچ عنوان نشانه ضعف و مصالحه بر سر منافع ملی نیست، بلکه برعکس اگر رفاه، آسایش و آرامش مردم و دفع خطر و تهدید ایران مورد نظر باشد، باید برای حفظ منافع ملی و ممانعت از زیاده خواهی تحریم کنندگان، هر چه زودتر انجام پذیرد. در شرایطی که اکثریت مردم هم با این مساله موافقند، چه بهتر است که مسئولان جمهوری اسلامی به جای نادیده گرفتن و انکار نظر و دیدگاه جامعه نسبت به این موضوع، موافقت اکثریت مردم با تعلیق غنی سازی را مبنای تصمیم گیری قرار دهند؛ پیش از اینکه شرایط طاقت فرسا و فشارهای بین المللی بیشتری به کشور و مردم وارد شود و مجبور شوند در وضعیت سخت تری این تصمیم را بگیرند.
از سوی دیگر مردم و نخبگان هم می‌توانند مطالبه تعلیق موقت غنی سازی در برابر لغو تحریم‌ها را به طرق مختلف به گوش حاکمیت رسانده و دیدگاه خود را در این باره اعلام کنند تا شاید بتوان کشور و مردم را از خطرات، فشارها و زیاده خواهی تحریم کنندگان در امان داشت؛ البته اگر گوش شنوایی برای شنیدن حرف مردم وجود داشته باشد.
* منتشر شده در بی بی سی فارسی
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر